Laatst bijgewerkt: december 2024

➜ BIOLOGIE

Europese ansjovis (Engraulis encrasicolus)

• FAMILIE: Engraulidae
• KENMERKEN: Slank en cilindrisch lichaam, zilveren buik en zijkanten, conische en puntige snuit
• HABITAT: Pelagische soort die leeft in de kustwateren tot 150m diepte, tussen het zeeoppervlak en de zeebodem. Ze komen voor in de oostelijke Atlantische Oceaan, de Middellandse Zee en de Zwarte Zee
• VOEDSEL: Roeipootkreeftjes, larven van week- en schaaldieren
• GESLACHTSRIJP: Golf van Biskaje en Iberische kusten: 10 cm (1 jaar); Golf van Lion: 11 cm (1 jaar); Adriatische Zee: 10,5 cm (1 jaar); Centraal-Oostelijke Atlantische Oceaan: 10,5 cm (1 jaar)
• PAAITIJD: Van april tot augustus
• LEEFTIJD: 3 jaar

Andere soorten ansjovis aanwezig op de kusten van de Atlantische en Stille Oceaan: 

• Argentijnse ansjovis (Engraulis anchoita): voor de kust van Argentinië.
• Noord-Amerikaanse ansjovis (Engraulis mordax): overvloedig langs de kusten van Noord-Amerika aan de Stille Oceaan.
• Peruaanse ansjovis (Engraulis ringens): de meest voorkomende soort, vooral in Chileense en Peruaanse wateren.
• Japanse ansjovis (Engraulis japonicus): Leeft in de westelijke Stille Oceaan bij China, Zuid-Korea en Japan. 

➜ VANGST

Wereldwijd gezien is ansjovis de meest geëxploiteerde vis ooit, met zowel in 1970 en 1994 historische recordvangsten van 14 miljoen ton. 

De Peruaanse ansjovis (E. ringens) maakt het grootste deel uit van de totale wereldwijde ansjovisvangst. In 2020 bedroeg deze 4,5 miljoen ton op een totaal van 7,3 miljoen ton ansjovisvangst voor alle soorten samen. Deze specifieke soort wordt in de Stille Oceaan gevangen.

In Europa is de Europese ansjovis (E. encrasicolus) de meest geconsumeerde soort. Ongeveer 70% van alle vangsten van deze soort is afkomstig uit de Middellandse en de Zwarte Zee. Georgië en Turkije zijn de twee belangrijkste landen die op de Europese ansjovis vissen.

Het grootste deel van de wereldwijde ansjovisvangsten – voornamelijk Peruaanse ansjovis – wordt verwerkt tot vismeel en visolie voor aquacultuur, de pluimvee- en varkenshouderij. Waardoor amper 1 miljoen ton ansjovis wordt gebruikt voor menselijke consumptie. Peru en Chili zijn 's werelds grootste vismeelproducenten.

In Frankrijk wordt ansjovis voornamelijk bevist met pelagische sleepnetten en in mindere mate met ringzegens. In de Golf van Biskaje vist Spanje in de lente op ansjovis, en Frankrijk in de zomer of herfst. Dit zijn traditionele afspraken bevestigd in politieke akkoorden. Deze Spaanse en Franse vangsten dienen alleen voor menselijke consumptie. De Belgische vloot vist niet op ansjovis.

➜ TOESTAND VAN DE BESTANDEN

 ➜ BEHEER VAN DE BESTANDEN

Europese ansjovis (Engraulis encrasicolus)

 ❚❙ In de Noordoost-Atlantische Oceaan wordt de Europese ansjovis vooral beschermd door afspraken rond quota (TAC) en vangstgrootte. In de Golf van Biskaje is sinds 2010 een langetermijnbeheersplan van kracht, waardoor het bestand dat zeer zwak was, kon herstellen. In de Golf van Biskaje volgen de quota-afspraken (TAC) voor 2023 mooi het wetenschappelijk advies van ICES. De TAC voor ansjovis in deelgebieden 9, 10 en EU-wateren van CECAF (Committee for the Eastern Central Atlantic) 34.1.1 bestrijken de periode van 1 juli tot en met 30 juni van het volgende jaar en werden nog niet vastgelegd bij opmaak van deze gids.

❚❙ In de Middellandse Zee is de ansjovisvangst is niet onderworpen aan een TAC. Er is ook geen beheerplan. Wel zijn er sommige maatregelen in voege, zoals de beperking van de visserijdruk, de tijdelijke sluiting van visgebieden, en een minimale vangstmaat.
In de Adriatische Zee zijn er sinds 2018 beheerafspraken voor kleine pelagische soorten. Zo is er een visserijbeperking van 144 dagen per jaar en tijdelijke sluitingen van visgebieden. Dit alles is bedoeld om de   broed- en kraamgebieden te beschermen.

❚❙ In de Zwarte Zee zijn volgende maatregelen van kracht: tijdelijke sluitingen viszones, een minimum vangstmaat (geen minimum gedefinieerd voor Oekraïne), minimum maaswijdte.

❚❙ In het noordelijke deel van de Centraal-Oostelijke Atlantische Oceaan werden volgende beheermaatregelen genomen: afsluiten van vangstzones en een minimummaaswijdte (voor elk land anders naargelang het type vistuig).

Sinds 2010 bestaat er voor de zuidelijke Marokkaanse wateren een beheerplan voor kleine pelagische vissoorten (Sardina pilchardus, Sardinella spp., Trachurus spp., Engraulis encrasicolus en Scomber japonicus). Elk jaar wordt voor al deze soorten samen een gezamenlijke TAC vastgelegd.

Andere ansjovissoorten 

Wetenschappers zijn van mening dat bepaalde visbestanden die door Chili en Peru worden geëxploiteerd, mogelijk een instortingsrisico lopen als gevolg van overbevissing. 

De grootte van ansjovisbestanden is sterk afhankelijk van natuurlijke schommelingen en omgevingsomstandigheden, waardoor de mortaliteit - of overleving - van de eieren, larven en juvenielen van jaar tot jaar sterk kunnen  schommelen. Het fenomeen El Niño heeft een directe impact op de populatie Peruaanse ansjovis (E. ringens) en de bijbehorende visserijactiviteiten. Dit wordt veroorzaakt door een vermindering van het fytoplankton, dat als de belangrijkste voedselbron fungeert voor deze specifieke vissoort.

  CONSUMPTIE 

 Ansjovis wordt zelden vers op de markt gebracht, omdat ze moeilijk te bewaren zijn. Het grootste deel van de productie wordt snel na vangst verwerkt tot gemarineerde of gezouten filts in conserven of half-conserven (aangezuurd), of onder de vorm van ansjovispasta.

Een aanzienlijk deel van de ansjovis op de Franse markt komt uit import, meestal vanuit Marokko (55% in 2020) in blik of half-conserven. De ansjovisindustrie in Marokko – de grootste ter wereld – heeft op haar beurt zelf ook een gebrek aan lokale visvoorraad en importeert steeds meer ansjovis uit Argentinië (E. anchoita) en Chili (E. ringens).

De Belgische markt wordt voornamelijk bevoorraad met ansjovis uit Bulgarije. Het gaat hier vooral over conserven en half-conserven (aangezuurd). In 2021 importeerde België 1300 ton waarvan 708 ton opnieuw geëxporteerd werd.

ECOLABELS

• MSC • 1 Spaanse visserij op E. encrasicolus, actief in de Atlantische Oceaan, is gecertificeerd.

(1) Totale toegestane vangsten
(2) Comité des pêches pour l’Centraal-Oost Atlantische Oceaan
(3) Maximale duurzame opbrengst 
* Klimaatverandering zorgt voor een abnormale stijging van de temperatuur in de oceaan.
** Bestanden waarvan het exploitatieniveau (onder het niveau dat MSY mogelijk maakt) hen in staat zou moeten kunnen stellen om zich te herstellen, als andere invloeden buiten visserij (milieuvervuiling, klimaatverandering, enz.) hun herstel niet in gevaar brengen.
*** Zie kader over biologie